آذر جشن، جشن استقبال از زمستان

اولین روز از آخرین ماه پاییز هر سال به آذر جشن یعنی جشن استقبال از زمستان تعلق دارد. این جشن یکی دیگر از جشن های اصیل ایرانی است که با آتش در پیوند است. به مناسبت فرا رسیدن آذر ماه و برافروختن نخستین شعه زمستانی این جشن برگزار می شده است. جشن های اصیل ایرانی با شور و شعف بسیاری و توسط اکثر مردم در ایران باستان برگزار می شده است و همه این جشن ها را گرامی می داشتند.

آذر جشن چیست

آذر ماه یا قوس، نهمین ماه از سال خورشیدی است، در گاه شماری رسمی ایران و افغانستان همواره 30 روز دارد و از روز 247 ام سال ، آذر ماه شروع می شود و در روز 276 ام سال خورشیدی به انتها می رسد. آذر ماه سومین و آخرن ماه از فصل زیبای پاییز است و برج فلکی ماه آذر برج قوس یا کمان می باشد.

 

نام این ماه در گاه‌شماری رسمی ایران  از نام ماه نهم گاه‌شماری اوستایی نو برگرفته شده است. در گاه‌شماری زرتشتی، نهمین روز هر برج نیز آذر نام دارد. ایزد این ماه ایزدآذر است.

ایزد آذر، در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ایزد نگاهبان آتش و فروزه اهورا مزدا است. به همین دلیل، گاه جایگاه او را در شمار امشاسپندان نیز آورده‌اند. آذر ایزدی است که نگهبانی آتش را بر عهده دارد. این ایزد یکی از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است.ایزد آذر در بین دیگر اقوام آریایی نیز جایگاهی ویژه دارد در یسنای ۳۶ بند اول این ایزد از جمله وسایلی است که سبب نزدیکی مخلوقات به خداوند می‌شود . شاید از همین روی است که قبله زرتشتیان هم، نور است .

ایزد آذر که به زبان پهلوی آتور خوانده می‌شود، موکل بر کلیه آتش‌های اهورایی جهان است و همواره مواظب است که آتش آتشکده‌ها خاموش نشود.

این اعتقاد وجود داشت که پنج نوع آتش اهورایی در جهان هست:

١- آتش بهرام، یا آذربهرامان که در آتشکده‌های بهرام می‌سوخت.

٢- آتش هوفریان یا گرمایی که در تن انسان و گاو گوسفند هست.

٣- آتشی که در گیاهان و چوب وجود دارد که با مالش و اصطکاک بیرون می‌آید.

۴- آتش برق جهنده که از گرز ایزد تشتر «فرشته باران رحمت» پدید می‌آید و دیوها را هلاک می‌کند.

۵- آتشی که در گروتمان (عرش اعلی)، در مقابل اهورامزدا شعله می‌کشد.

واژه آذر به‌معنای آتش و در اوستایی آتَر (ātar) و در پارسی میانه آتُر (ĀDUR یا ādar) است. واژه آتش (ātaš) که در پارسی میانه آتخش (ātaxš) بوده، برگرفته از این واژه است. در گاه‌شماری ایرانی روز اول آذر، آذر جشن نام دارد. آتش در آیین مزدیسنی پاک و پاک کننده است و از این لحاظ مورد احترام است. استاد پورداود در ترجمه و تفسیر جلد اول یشت‌ها (از صفحه ۵٠۴ تا ۵١۵) راجع به ارزش آذر و فرشته آن شرح جامع و مفصلی نوشته است.

«مسعود سعد سلمان»، شاعر پارسی گوی، در قطعه‌هایی که برای نام ماه‌های ایرانی سروده، درباره «آذر ماه» می‌گوید:

ای ماه، رسید ماه آذر / برخیز و بده می چو آذر

آذر بفروز و خانه خوش کن / ز آذر صنما به ماه آذر

او همچنین درباره «روز آذر» گفته است:

ای خرامنده سرو تابان ماه / روز آذر می چو آذر خواه

شادمان کن مرا به می که جهان / شادمان شد به فر دولت شاه

آنچه که امروز می تواند برای مفید باشد این است که ایرانیان به آتش بینش انسانی داشته اند و این بینش هزاران ال باعث ترقی و تعالی اجداد و نیاکان ما بوده است. در منابعی که از نیاکان ما یاد می شود برای اینکه بینش آنها برای ما قابل فهم تر باشد به صورت ایزد و ... در آمده است اما ایرانیان در طول تاریخ نشان داده اند که نگاه انسانی به آیین ها و جشن هایشان داشته اند و به همین دلیل این جشن ها را برگزار می کرده اند و گرامی می داشتند.